Gazze’de can kayıpları: Biden’ın ‘inandırıcı bulmadığı’ veriler için uluslararası kurumlar ne diyor?

Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Joe Biden Gazze’deki Filistinli yetkililerin verdiği ölü ve yaralı sayısına dair şüphelerini dile getirse de, uluslararası insani kurumlar sayıların genel olarak doğru ve tarihsel olarak güvenilir olduğunu belirtiyor.

Gazze’deki sağlık bakanlığı bugün itibarıyla ölü sayısının 7 bin 326’ya ulaştığını bildirdi. Sahada hizmet veren insani yardım ve medya kuruluşları bu verileri doğrulamanın mümkün olmadığını ancak çok sayıda ceset gördüklerini belirtiyor.

Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası kuruluşlar bildirilen sayılarda bir miktar yanılmalar olsa da, genel anlamda bu sayılara güvendiklerini ifade ediyor.

“Doğrulama yapmak neredeyse imkansız”

BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi’nden (OCHA) yapılan açıklamada “Şu anda BM’nin günlük bazda herhangi bir doğrulama yapması neredeyse imkansız.” denildi, ancak kaynakları açıkça belirterek bu sayıları raporlarında kullanmaya devam ettikleri kaydedildi.

BM’ye bağlı Dünya Sağlık Örgütü’nün Sağlık Acil Durumları Programı İcra Direktörü Dr. Mike Ryan, geçen hafta her iki tarafça açıklanan rakamların “dakika dakika tam olarak doğru olmayabileceğini, ancak bu çatışmanın her iki tarafındaki ölüm ve yaralanma seviyesini büyük ölçüde yansıttığını” ifade etti.

“Geçmişte büyük tutarsızlıklara rastlanmadı”

New York merkezli İnsan Hakları İzleme Örgütü de verilen rakamlarının genel olarak güvenilir olduğunu ve Gazze’ye yönelik geçmiş saldırıların doğrulanmasında büyük tutarsızlıklara rastlanmadığına dikkat çekti.

İnsan Hakları İzleme Örgütü İsrail ve Filistin Direktörü Ömar Şakir, “7 Ekim’den bu yana ortaya çıkan rakamların, bu kadar yoğun nüfuslu bir bölgede bombardımanın yoğunluğu göz önüne alındığında, beklenebilecek ölümlerin ölçeği açısından genellikle tutarlı veya mantık dahilinde olduğunu belirtmek gerekir.” dedi.

Şakir bu rakamların tanıklık, uydu görüntüleri ve diğer yollarla sahada rastlananlar göz önüne alındığında, beklentilerle uyumlu olduğunun da altını çizdi.

Filistin tarafında verilerden kim sorumlu?

Gazze’yi kontrol eden Hamas, bölgeden gelen bilgiler üzerinde sıkı bir denetim uyguluyor. Ancak sağlık bakanlığının resmi sorumluluğu hala Batı Şeria’daki Filistin Yönetimi’ne ait.

Hamas’ın rakibi El Fetih’in hakimiyetindeki Filistin Yönetimi, Gazze’deki hastanelere maaş ödemekten ve ekipman sağlamaktan sorumlu.

Filistin Yönetimi’nden bir sözcü, Reuters haber ajansına verdiği bilgide, Kızılay ile koordinasyon halinde hastanelerden, ambulanslardan ve acil servislerden alınan rakamlara dayanarak ölü ve yaralı sayılarını bildirdiklerini açıkladı.

Sözcü, başlangıçta kurbanların yaş, cinsiyet ve yaralanma türüne göre tanımlandığını ve tam kimliklerinin daha sonra doğrulandığını söyledi. Rakamların ilk olarak Gazze’de rapor edildiğini ve kontrol edildikten sonra Ramallah’ta güncellendiğini, ancak tutarsızlıkların genellikle minimum düzeyde olduğunu da sözlerine ekledi.

Filistin tarafı rakamları “şişiriyor mu?

Bir İsrail askeri sözcüsü bu hafta yaptığı açıklamada, Gazze sağlık bakanlığının “sivil ölü ve yaralı sayısını sürekli olarak şişirdiğini” ve “geçmişte yalan söylerken yakalandığını” savundu.

Sözcü buna örnek olarak El Ehli hastanesine yapılan saldırıda ilk etapta ölü sayısını 500 olarak açıkladıklarını, ancak daha sonra bu sayıyı 471 olarak düzelttiklerini gösterdi.

Reuters haber ajansı, gizli olmayan bir ABD istihbarat raporunda, hastane saldırısında ölü sayısının “muhtemelen 100 ile 300 arasında alt sayıya yakın” olduğunu tahmin edildiğini,  İsrailli bir yetkilinin ise ölü sayısının “birkaç düzine” olduğunu söylediğini aktardı.

Tarihsel açıdan rakamlar ne diyor?

Tarihsel olarak bakıldığında ise, Gazze’den gelen rakamların genel olarak doğruyu yansıttığı görülüyor.

İsrail ve Hamas arasında bundan önceki en büyük çatışmanın yaşandığı Temmuz-Ağustos 2014 yılına ait verilere bakıldığında, bu durumu açıkça görmek mümkün. 

Filistin Yönetimi Kasım 2015’te yayınladığı bir raporda Gazze’deki çatışmalarda öldürülen kişi sayısını 2 bin 322 olarak bildirmiş, BM’nin yetkilendirdiği soruşturma komisyonu ise bu rakamı 2 bin 251 olarak rapor etmişti.

REKLAM

Filistin Yönetimi’nin veri raporlama yönteminde 2014’ten bu yana fazla bir değişiklik yapılmadığı belirtiliyor.

Aynı dönemde İsrail Dışişleri Bakanlığı, İsrail ordusunun verilerine dayanarak ölü sayısını 2 bin 215 olarak açıklamış, ve ölümlerin çoğundan Hamas’ı sorumlu tutmuştu.

İsrailli düşünce kuruluşu Kudüs Halkla İlişkiler Merkezi sayıyı 2 bin 100’ün üzerinde diye bildirmiş, insan hakları grubu B’tselem ise 2 bin 200 rakamını rapor etmişti.